Milyar dolarlık teknoloji start-uplarının efsane olduğu düşünülüyordu. Şimdi bakıyoruz da her yerdeler.
Erin Griffith & Dan Primack
FORTUNE DERGİSİ YAZARLARI
Stewart Butterfield geçen sonbaharda yeni kurulan şirketi için fon desteği aramaya başladığında tek bir hedefi vardı: Bir milyar dolar. San Francisco iş yazılım şirketi Slack 1 milyar dolarlık bir değere ulaşamazsa, zahmet etmeye değmezdi. Slack gerçekten zor durumdaydı. Büyük bir nakit sıkıntısı yaşıyordu. Her hafta binlerce insanın işyeri ortak çalışma uygulamalarına giriş yaptığı dev bir firmaydı. Butterfield’a göre Slack’in ihtiyacı olan milyar dolarlık dönüm noktasına ulaşmaktı.
“Evet bu önemli çünkü büyük ve yuvarlak bir sayı” diyor Butterfield, 41. “Psikolojik olarak fark yaratıyor. Bir milyar 800 milyondan iyi çünkü potansiyel müşteriler, çalışanlar ve basın için psikolojik bir eşik konumunda.”
Ekim ayında, şirketin aynı adı taşıyan ürününü piyasaya sürmesinin üzerinden bir yıl geçmeden Slack 120 milyon dolarlık bir finansman sağladığını açıkladı. Piyasa değeri? 1 milyar dolar. Butterfield’ın dileği olmuştu: Slack, teknoloji dünyasının en yeni “tek boynuzlu atıydı”.
Çok kısa bir zaman öncesine kadar, bir halka arz öncesi teknoloji girişiminin 1 milyar dolarlık piyasa değerine ulaşması fikri bir hayaldi. Google hiçbir zaman özel şirket olarak 1 milyar dolar değerine ulaşmadı. Ne Amazon ne de orijinal internet klasmanında başka bir örnek yoktu.
Bugün teknoloji endüstrisi milyar dolarlık başlangıçlarla dolu. Cowboy Ventures’ın kurucusu Aileen Lee, Kasım 2013 TechCrunch blog yazısında “tek boynuzlu at” terimini bu tür kurumsal devler için bir tanımlayıcı sıfat olarak ortaya attığında, son on yılın VC destekli ABD yazılım girişimlerinin sadece 39’u 1 milyar dolar baremini aşmıştı. Şimdi, daha geniş bir ağa ulaşan Fortune, girişim sermaye sahipleri tarafından 1 milyar dolar veya daha fazla değere sahip 80’den fazla yeni şirket olduğunu ortaya koyuyor. Ve bu şirketlerin özel şirketler olduğu göz önüne alındığında, birkaçının gözümüzden kaçtığı kesin. Tek boynuzlu atların yükselişi hızla ve çok fazla uyarı vermeden gerçekleşti ve bazı insanları korkutmaya başladı.
Aralarında Yammer’ın da bulunduğu Emergence Capital Partners’taki yatırımları 1,2 milyar dolara Microsoft’a satılan bir girişim kapitalisti olan Jason Green. “Eskiden tek boynuzlu atların sadece efsanevi yaratıklar olduğu düşünülürdü,” diyor ve ekliyor: “Şimdi artık tek boynuzlu at sürüleri var.”
Bu terimin içeriğinin tam olarak “neyle doldurulacağı” ya da “kutsanacağı” bazen tam olarak bilinmese de girişim sermaye sahipleri artık daha da büyük bir oyunu hedeflemeye başladı. Artık hızla 10 milyar dolarlık bir değere ulaşma potansiyeline sahip girişimler - ya da Green’in tanımıyla “on boynuzlu atlar” hedefte. 2013’ün sonlarında sadece tek bir özel şirket bu eşiği aşmıştı, o da Facebook. Şimdi 41,2 milyar dolarlık, online taksi çağırma uygulaması olan Uber dahil en az sekiz tane şirket var bu kategoride. Uber’in değeri, Fortune 500’de yer alan şirketlerin en az yüzde 70’inin piyasa değerinden daha yüksek.
Bu patlama teknoloji sayesinde oldu. Akıllı telefonlar, ucuz sensörler ve bulut bilişim, internet bağlantılı hizmetlerin teknolojiye en karşı sektörlere sızmasını beraberinde getirdi. Uber taksicileri rahatsız ediyor; Airbnb otellerin uykularını kaçırıyor. Yatırımcılar bu kargaşada büyük fırsatlar görüyor.
Bir de daha geniş finansal eğilimler var. Halka açık hisse senetlerinde yaklaşık altı yaşında süren bir boğa piyasası, özel şirketlerin piyasa değerleri açısından itici bir güç üretti ve en yeni teknolojik ürün girişimcilerini canları istediği zaman istedikleri kadar para kazanacaklarına ikna etti. Rekor düzeyde düşük faiz oranları da bazı büyük kurumsal yatırımcıların riskin ve buna karşılık getirinin de büyük olduğu yerlerde fırsat aramasına neden oldu. Buna bir yasal düzenleme eksikliğini de ekleyelim: Küçük işletmelerin sermaye artırmasını kolaylaştırmayı amaçlayan JOBS Yasası’nın 2012’de kabul edilmesinden sonra, yeni girişimler Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu tarafından etkin bir şekilde halka açılmaya zorlanmadan önce çok daha fazla yatırımcı alabilir oldu.
Son olarak, bu konuda yaratılan algı unsuru da rol oynadı. Başlangıç dünyasında, 1 milyar dolarlık bir şirket değeri sizin bu sayede hayal satan güvenilmez bir girişim değil artık Google’a satabilecek planları olan bir şirket olduğunuzu ifade eder.
Sadece iki yıldır faaliyette olan ancak piyasa değerinin 2 milyar dolar olduğu bildirilen ve talebe bağlı market siparişlerini adresinize teslim etmeye dayalı bir uygulama olan Instacart’ın 28 yaşındaki CEO’su Apoorva Mehta, “Bu bize kesinlikle güvenilirlik ve çok önemli bazı kişileri şirket bünyesinde istihdam edebilme yeteneği kazandırıyor” diyor ve ekliyor “Ve dünyaya, birileri tarafından satın alınmayı beklemek yerine kendi başına uzun ömürlü bir dünya markası oluşturmak isteğimizi ortaya koyuyor.”
Risk sermayesi kapitalistleri bu yükselen şirket değerlerini geriye doğru bakarak haklı çıkarıyor. Dotcom kazasından sonra, Silikon Vadisinde bir ihtiyatlı yaklaşım tavrı hakim oldu. Yatırımcılar şirketlerin değerini bilerek düşük tuttular ve aşırı sermaye çekmesini önlemeye çalıştılar. Bu strateji Facebook Kasırgası gelene kadar sürdü. Önceden, 250 milyon $ veya 500 milyon $’dan çok pahalı olduğu için sosyal ağa yatırım yapmaya temkinli yaklaşanların tümü, Facebook’un Mayıs 2012’de 104 milyar dolarlık bir piyasa değeri ile halka açıldığında bu duruma korkulu ve şüpheli gözlerle yaklaştılar. Eğer bir girişim birkaç yıl içinde milyarlarca dolar değerinde olacaksa, neden birkaç milyonluk bir giriş fiyatı için tartışmaya giresiniz ki?
Sonuç olarak, A Serisi bir finansman turunun ortalama değeri, Cooley LLP hukuk firmasına göre 2012’den 2014’e kadar yüzde 135 arttı. Bu, bir yankı yarattı ve elde edilen yeni kazançlar, sonraki her bir yeni finansman turu için çıtayı daha yükseğe taşıdı. Girişim kapitalistleri, tek boynuzlu at seviyelerini desteklemek için Fidelity Investments (Uber için en son anlaşmaya öncülük eden) ve Wellington Management (DocuSign ve Moderna Therapeutics’i destekleyen) gibi geleneksel para yöneticileri şeklinde sürpriz yeni ortaklar edindiler. Bunu damlamalı sulama ekonomisi diyorlar.
Yakın dönemde Amerikan şirketlerinin bilançolarında rekor düzeyde nakit para birikti. Facebook, geçen Mart ayında anlık mesajlaşma uygulaması WhatsApp için 19 milyar dolar ödediğinde yer yerinden oynadı, ardından bir ay sonra sanal gerçeklik uygulamaları kulaklık üreticisi Oculus VR için 2 milyar dolar ödedi. Google 2014 yılında akıllı termostat üreticisi Nest için 3,2 milyar dolar öderken Apple kulaklık üreticisi Beats’i 3 milyar dolara satın aldı ve Microsoft, Minecraft’ın yaratıcısı olan İsveçli oyun girişimine sahip olmak için 2.5 milyar doları feda etti. Sağlık sektöründe bile Seragon Pharmaceuticals 1,7 milyar dolara Genentech’e satıldı.
Bütün bunlar, özellikle son dönemde yaşayanlarda bir finansal balon hissi yaratmaya başladı. Her şeye rağmen boğa piyasasının sürdüğünü düşünen Marc Andreessen “Bugün 35 yaş altındaki bir CEO iseniz ve 2000 krizini yaşamadıysanız, bu sizin sermaye piyasalarının kapandığını görmediğiniz anlamına geliyor,” diyor ekliyor “2000 krizini gören insanlar psikolojik olarak yara aldı ve tartışmasız son 15 yıldır risklerden kaçınıyor. Eğer bunu yaşamadıysanız, her zaman daha yüksek bir değerde para toplayabileceğinize inanma tehlikesi altındasınız demektir.”
Kırk yılı aşkın bir süredir yeni şirketlere yatırım yapan Greycroft Partners’ın kurucusu Alan Patricof ihtiyatlı. “İnsanlar trafik artışını ve gelir artışını satın alıyor, ama bu ‘Kral Çıplak’ teorisi” diyor. “Bir noktada bu şirketlerin tümü Ebitda verilerinin kat be kat üzerinde değerlenecek. Halka arz piyasası kaybolursa veya herhangi bir nedenden ötürü görünümde bir düzensizlik olursa, insanlar aslında sahip olmayı istemeyecekleri düzeyde bir fazla stokla baş başa kalabilirler. ”
Tek boynuzlu at patlamasının savunucuları, bu kez durumun kesinlikle farklı olduğunu öne sürüyor. Milyar dolarlık girişimlerin çoğunun, dotcom günlerindeki şirketlerin sahip olmadığı türden gerçek müşterilere ve gelire sahip olduklarını iddia ediyorlar. Ancak Girişim Sermayesi dünyasındaki hiç kimse, er ya da geç bir piyasa geri çekilmesi yaşanmayacağını öne sürecek kadar hayalci değil.
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, birçok girişim sermayesi sahibi portföy şirketlerine dikkat etmeye başladılar. Geçtiğimiz Nisan ayında, özellikle de girişim sektöründe, halka açık teknoloji hisse senedi fiyatlarında yaşanan kısa bir dalgalanma, sektör açısından, yeni başlayanlara “batma oranlarını” kontrol etmeleri ve gelecekte yaşanabilecek bir finansman sıkıntısına karşı korunmak için mümkün olduğunca taze para toplamaları gerektiği yönünde bir uyarı olarak görülüyordu. Ulusal Girişim Sermayesi Birliği’ne (National Venture Capital Association) göre, girişimciler en azından ikinci uyarıyı dinledi ve ABD merkezli şirketler, 2014 yılının dördüncü çeyreğinde, önceki 13 yıldaki diğer tüm çeyreklerde olduğundan daha fazla girişim sermayesi elde ettiler.
Bu, Instacart gibi bir şirketin neden altı ay kadar önce 400 milyon dolarlık bir değerdeyken 44 milyon dolar girişim sermayesi toplayabilmişken sadece altı ay sonra bildirilen 2 milyar dolarlık değeriyle 120 milyon dolarlık yeni fon sağladığını büyük oranda açıklıyor. Ya da sosyal medya şirketi Pinterest, Şubat 2013 ile Mayıs 2014 arasında üç turdan sonra 625 milyon dolar topladı ve değerini iki kat artırarak 2,5 milyar dolardan 5 milyar dolara çıkardı.
Ancak böyle agresif bir fon desteği sağlamak tek boynuzlu atların gerçek değerlerine ulaşacağını garanti etmez. “0 dolardan 50 milyon dolara ulaşmakla, 50 milyon dolardan birkaç yüz milyona ulaşmak birbirinden çok farklı” diyor Green. “Birçok kişi bu geçişi yapamıyor. Çoğu başaramıyor. Belki bu şirketlerin yarısı tam potansiyellerine ulaşamayacak.” (Bu konuda mücadele eden bir girişime bakmak için Jawbone hakkındaki aşağıdaki hikayeyi okuyun.)
Birkaç tek boynuzlu at zaten bir geri çekilme yaşadı. Açık kaynak kodlu yazılım şirketi Hortonworks, özel yatırımcılara göre 1 milyar dolar değerindeydi, ancak geçen Aralık ayında halka açıldığında piyasa değeri 666 milyon dolara düştü. (O zamandan sonra piyasa değeri tekrar 1 milyar doları geçti.) Kurumsal veri depolama şirketi Box, bu derginin basımından birkaç gün sonra bir halka arz yapmaya hazırlanıyor. Başlangıç değerinin, geçen yaz TPG Capital gibi özel yatırımcıların öngördüğü 2.4 milyar $’a göre en az yüzde 30 daha düşük olması bekleniyor.
Ve sırada 2013 yılında 250 milyon dolar gelir elde edeceğini söyleyen tasarım odaklı e-ticaret sitesi Fab var. Sonunda 30 milyon dolar kaynak bulabildi. (Bir noktada, ayda 14 milyon dolarlık gelir kaybetti.) Fab 750 olan çalışan sayısını 150’ye düşürdü ve CEO Jason Goldberg şirketi özel bir mobilya şirketi olarak yeniden yapılandırdı. Fab’ın sağladığı 336 milyon dolarlık fon desteğiyle değerini 1 milyar dolara ulaştığı söylense de Goldberg Fortune’a verdiği demeçte değerin hiçbir zaman 875 milyon doların üzerine çıkmadığını söylüyor. Şirketin bugün bu değere ulaşmadığını kabul ediyor. Goldberg, “O işte iki ila üç yıllık bir faaliyetin ardından 1 milyar dolar değerine ulaştığınızı inanmaya başlarsanız başınızı belaya sokarsınız” diyor.
En iyi zamanlarda bile, başlangıç yatırımı yüksek risktir. Tekboynuzlar Çağı geldiğinde, onu yaratan koşullar tersine dönebilir ve girişimcilerle yatırımcıları olabilecekleri istedikleri şekilde zor durumda bırakabilir.
Uber’in yönetim kurulunda yer alan Benchmark Capital ortağı Bill Gurley, bu durumu “Bence 2015’te çok fazla başarısızlık göreceksiniz. 3 milyar dolar değerinde halka açık bir şirketseniz ve hisse senediniz 1 milyar dolara düşerse yeni çalışanlar vb. bulmak için seçenekler sunabileceğiniz için bu durumdan kurtulabilirsiniz. Halka açık değilseniz personel işe almak veya yatırım almak hemen zorlaşıyor.” sözleriyle ifade ediyor.
Bu arada, en azından şimdilik, daha fazla milyar dolarlık girişimin ortaya çıkması bekleniyor. “Oynamamayı seçemezsin,” diyor Gurley ve ekliyor: “Girişim sermayesi segmentindeyseniz ve rakipleriniz 150 milyon dolarlık yüksek değerlere ulaşıyor ve bunu satışa döküyorsa, yine benzer bir şey yapabilir veya beklemede kalabilirsiniz ve dert etmeyebilirsiniz.” Bu da bazı Girişim Sermayesi sahiplerinin neden başarısızlığı tahmin etseler bile yatırım yaptıklarını açıklıyor. Birkaç başarılı tek boynuzlu at tarafından yaratılan değerin başarısız olanların neden olduğu kayıpları dengeleyeceği umudu ve inancı her zaman varlığını koruyor.
Butterfield, kolay elde edilen girişim parasının bir noktada eriyeceğini biliyor. Slack’in topladığı paranın sadece yüzde 1’ini harcamasının bir nedeni bu. Kendisi “Slack’in bir işletme olarak başının belaya girmesi için Dünya’ya yaklaşan bir göktaşı senaryosunun uygulamada olması gerekir,” diye övünüyor. Tutumlu kalmak akıllıca bir hareket. Tek boynuzlu at olmanın prestiji her geçen çeyrekte azalır. Prestij ortadan kalktığında kovalamak için yepyeni bir fantezisi olacak: kârlılık.
1 milyar $ üzeri bir değere sahip olmak siz ve şirketiniz için ne anlama geliyor?
Houzz Adi Tatarko, CEO
Bu düzeyde bilinirliği sağlamak güzel olsa da, günlük çalışma şeklimizi değiştirmez. Halen çok zor işlerle, yine çılgınca mücadeleye devam.
Credit karma
Ken Lin, CEO
Bir milyar dolarlık değere sahip olmak iki ucu keskin bir bıçak gibi. Bir yandan, personel seçimi, marka bilinirliği ve çalışanların morali açısından harika. Diğer yandan, böyle büyük şirket değeri genellikle yabancıların şirkete daha fazla şüpheyle bakmasına yol açıyor.
AppNexus
Brian O’Kelley, CEO
Bu bir maratonun yarısındayken liderlik için öne atılmak gibi bir şey. Arkada olmaktan tabi ki iyi fakat şimdi herkes sizi geçmek için fırsat kolluyor olacak.
App Dynamics
Jyoti Bansal, CEO
Bu, playoffa kalmak gibi yani henüz şampiyonluk kazanılmamış ama “Ş” harfi uzaktan görünüyor. İnsanların bu durumlarda yapabileceği en büyük hata, zaferi kutlamak ve ileride daha büyük ve önemli oyunlar olduğunu unutmaktır.
Actifio
Ash Ashutosh, CEO
Bu durum suda yüzerken görünen bir ördeğe benziyor. Üstte sevimli ördek zarif bir şekilde süzülürken görünüyor, ama su altında deli gibi kürek çekiyor. Durumun ekstra kolay görünmesi için ekstra çok çalışmak lazım.
Powa
Dan Wagner, CEO
Kendi reklamınıza inanmaya başlarsanız, dikkatiniz dağılır. Gördüğüm kadarıyla, yaratmaya verdiğimiz değeri kanıtlayana kadar, işletmenizin hiçbir değeri yok. Yatırım sadece doğru yolda olduğumuzun bir işaretidir.
Tek Boynuzluların Kralı
Çağlar boyu Orta Krallık’taki yaşayanlar için en büyük tek boynuzlu. Pekin merkezli akıllı telefon üreticisi Xiaomi’nin adını duymadıysanız, hazırlanın - hızlı yükselişi, Alibaba’nın halka açılmasından bu yana ilk kez Çin’deki içerisinde birileri en büyük şey olma potansiyelini ortaya koyuyor.
Çin’de, Xiaomi’nin ucuz telefonları (Redmi 2 maliyeti 115 $) Apple’dan daha fazla ilgi görüyor. Ancak Xiaomi’nin kurucusu ve CEO’su Lei Jun orada durmuyor. Hava temizleyicileri ve internet TV kutuları gibi kategorilere genişleyerek bir Xiaomi ürünleri evreni yaratmak için çalışıyor. Şirket daha yeni elde ettiği girişimlerle 46 milyar dolarlık bir değere ulaştı. Facebook’a bahis oynayan Rus girişim sermayedarı Yuri Milner 2009 yılında, bir sonraki 100 milyar dolarlık şirket olarak adlandırdığı bu şeyi destekleyen başlıca yatırımcılardan biri.
Çin’in çok sayıda etkileyici milyar dolar üstü yeni girişimlere sahip. Dianping, aylık 190 milyon aktif kullanıcısı olan bir Yelp-Groupon karışımı; Mogujie, ülkenin moda tutkunları tarafından tercih edilen bir Pinterest klonu; Koudai Shopping, çevrimiçi mağazaları Çin’in en popüler sosyal ağı WeChat’teki kullanıcılarla buluşturuyor. Ülkedeki çevrimiçi perakende satışın 2012’de sadece 200 milyar dolarken 2015’te 500 milyar doları geçmesi beklenen Çin, tek boynuzlu atların otlaması ve büyümesi için verimli mera ve süper bir kuluçka makinesi.
