inceleyin

Teknolojide Kelebek Etkisi 11 Mayıs 2020

“Bir kelebeğin kanat çırpması, dünyanın yarısını dolaşabilecek bir kasırganın oluşmasına neden olabilir”.

Amerikalı Edward Norton Lorenz tarafından ortaya çıkarılan bu teori edebiyat, felsefe, politika gibi birçok alanda kullanılmış ve birçok senaryoya da ilham vermiştir.

Bu yazıda Dünya üzerindeki yaşamın birbiriyle bağı, sistemin işleyen çarkları, felsefe gibi konuları değil, teknolojide yapılan bir yeniliğin kelebek etkisiyle nereye varabileceğini konuşacağız.

Hikâyemiz 2. Dünya savaşında Alman roket sanayinin başında olan Wernher Von Braun ile başlıyor. 1912 yılında Polonya’ da doğan ve babasının memuriyeti sebebi ile 1915 yılında Berlin’ e yerleşen Wenher Von Braun, 1937'de Peenemünde deneme tesislerinde füze geliştirme teknik yöneticisi olarak çalışmaya başlıyor. Onun hikâyesi ise gökyüzüne olan merakından dolayı annesinin ona hediye aldığı bir teleskop ile…

2. Dünya savaşı devam ederken;

Wernher Von Braun , Nordhausen kasabasında bir madenin yeraltı tesisinde, Almanya’ nın savaş için geliştirdiği ilk uzun mesafe balistik füzesinin tasarım ve denetimleri ile ilgileniyor. Dünya’da ilk olan bu füze 2. Dünya savaşının bilinmeziydi.

Tarihin İlk Sıvı Yakıtla Çalışan Füzesi

Von Braun’ un tasarladığı aya çıkılmasını sağlayan teknolojinin temeli, V1 Roketleri,  o günün Almanya’ sının kullandığı saldırı roketi;

Menzili 300 km olan, 14 metre uzunluğunda, 1.5metre çapında olan bu silah tarihin sıvı yakıtla çalışan ilk balistik füzesi oluyor. Ama daha önemlisi dönemin en önemli buluşu füze üzerinde sağlanan 1 dakikalık radyo kontrolü oluyor.

1945 yılında savaşın Almanya’nın alehine dönmesi ile Von Braun ve kardeşi roket mühendisi Magnus von Braun, V2 füzesinin geliştirdiklerini söyleyerek teslim oluyorlar.

Biz dizi sorgulamadan sonra onlar ve diğer bilim adamları Bilim adamı grubu Nordhausen'a aktarılıyor ve ertesi gün güneybatı Witzenhausen'de, Amerikan Bölgesinde küçük bir kasabadan tahliye ediliyor. Von Braun Kransberg Kalesi'nde ABD ve İngiliz istihbarat yetkilileri tarafından sorgulanıyorlar. Wernher Von Braun, Amerikalıların gizli Paperclip Harekâtı ile yüksek rütbeli çalışma arkadaşları ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri'ne götürülüyor.

Amerika Birleşik Devletleri’ ne gidiş;

10 sene kadar ABD’ de farklı görevlerde çalışan Von Braun’a, 1955 yılında ABD vatandaşlığı veriliyor.  ABD kıtalararası balistik füze programında ve Uzay Yarışı başladıktan sonra Amerikan uzay programında çalışmaya başlıyor.

Von Broun ve ekibi, V2 Roketi ile temelini attığı teknolojiyle, Ay'a insan gönderilmesini sağlayan Apollo projesinin roketi Saturn V’ yi tasarlıyor.Bu proje sonunda, 1970 yılında NASA Planlama Bölümü Başkanı oluyor.

Satürn V, alçak yer yörüngesinin ötesine insan taşımış olan tek fırlatma aracıdır. Toplamda 24 astronotu (bunlardan 3'ünü birden çok kere) Aralık 1968 ile Aralık 1972 tarihleri arasındaki 4 yıl süresince Ay'a götürmüştür.

Apollo Projesi'nin en büyük başarısını ise Apollo 11 de gerçekleştiriyor. 16 Temmuz 1969'da Cape Kennedy uzay üssünden fırlatılan Apollo 11'in içindeki astronotlardan Neil Armstrong ve Edwin Aldrin 21 Temmuz’ da Ay'a ayak basıyorlar. 14 Kasım 1969'da fırlatılan Apollo 12 ile 19 Kasım'da Ay'a 2. kez insan indirme başarısı sağlıyor.

Apollo 13 ise Ay yolundayken bir patlama geçiriyor ve aracın büyük bölümü parçalanıyor. Astronotlar güçlükle Dünya'ya geri dönüyorlar ve büyük bir felaketin eşiğinden dönülüyor.  Apollo 15 astronotları uzay aracı ile birlikte götürülen Ay taşıtı ile Ay yüzeyinde dolaşarak geniş ölçüde örnek topluyor ve yaklaşık 100 kg ağırlığında bir Ay taşı getiriyor. Apollo 17 ise 1972 yılının aralığında son Ay seferini gerçekleştiriyor.

Apollo’ dan sonra bir daha Aya ayak basılmaması düşündürücü olsa da, halen Amerika’nın uzay teknolojisinin altında Werner Von Braun’ un vizyon ve çalışmalarının temel oluşturduğu tarih sayfalarına geçmiştir.

Hayatını 65 yaşında Pankreas kanserinden kaybeden Von Braun’ un çocukluğunda başlayan uzay yolculuğu hayali, belki de annesinin ona aldığı teleskoptan gökyüzüne bakarken şekillenmişti, belki de kelebeğin kanat çırptığı an o andı.

 

Günümüzde savunma sanayide dahil, bir çok sektörde yeni çalışmalar yapılıyor. Birçok buluş ortaya çıkıyor. Bu buluşların yarın hangi teknolojinin temelini oluşturacağı ise tam olarak bilinmiyor. 

2019 verilerine göre dünya üzerinde yayınlanmış 3 Milyonu geçen patent dokümanı bulunuyor. Var olan teknolojiler bir diğerinin gelişmesine katkı sağlarken, “yazılımların savunma sanayide kullanılması” gibi sektörler arası teknoloji transferleri ülkelerin katma değeri yüksek ürünler geliştirerek, ekonomik gelişimine katkıda bulunuyor.

Günlük koşturmacalarımızda farkına varmadığımız kelebekler ise kanadını çırpmaya devam ederken, yeni ihtiyaçlar, yeni hayallerle, gelişim arzusu ve bilinmeyeni keşfetme merakı hiç bitmeyecek gibi.

Sağlıkla kalın…

 

Nurcan ALTAY

Teknoloji Transfer Ofisi Patent Uzmanı

naltay@teknoparkistanbul.com.tr

 

 

Kaynakça ;

Wikipedia,

https://tr.wikipedia.org/wiki/Saturn_Vhttps://tr.wikipedia.org/wiki/Apollo_Projesi

https://onedio.com/haber/abd-nin-ay-a-ayak-basmasini-saglayan-alman-asilli-roket-uzmani-wernher-von-braun-712071